W starym budownictwie funkcje wentylatorów pełniły nieszczelności w drzwiach i oknach. Z czasem powstały systemy kominów i kanałów wykorzystujące zasadę fizyki mówiącą, że uciekające ciepłe powietrze powoduje napływ nowego, lecz i zimnego zarazem. Obecnie coraz częściej stosuje się wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła, jednak w wielu obiektach w dalszym ciągu korzysta się z wentylacji grawitacyjnej. Jak działa wentylacja grawitacyjna? Czym jest wentylacja grawitacyjna i jakie rodzi wyzwania?
Sposób działania wentylacji grawitacyjnej
Każdy z nas miał okazję zauważyć, co dzieje się z powietrzem w pomieszczeniu po otwarciu okna. Jeszcze lepiej widać to w przypadku, kiedy lokatorzy bądź użytkownicy palą nikotynę. Dym z papierosów unosi się do góry, a po uchyleniu okna ulatnia się górną częścią otworu okiennego. Dzieje się tak za sprawą konwencji, czyli ruchu powietrza spowodowanego różnicą jego ciśnienia i gęstości. Powietrze cieplejsze ma mniejszą gęstość, co powoduje, że unosi się do góry. Na jego miejsce natychmiast wpływa powietrze cięższe, które w tym przypadku jest chłodne.
Tę prostą zasadę wykorzystano, tworząc systemy wentylacyjne oparte na kanałach i wywietrznikach. Oczywiście, aby zjawisko konwencji w ogóle zaistniało, musi zostać spełniony podstawowy warunek. Wymiana powietrza powinna odbywać się równocześnie w obu kierunkach. Wystarczy zatkany wlot lub wylot powietrza, a konwencja ustanie. Gwoli wyjaśnienia warto przypomnieć, iż tzw. ciąg w rzeczywistości jest pojęciem mylnym. Ciepłe i zużyte powietrze nie jest wysysane, lecz wypychane przez nowe, świeże i chłodne. Aby usprawnić wymianę, kominy są wyposażone w pionowe kanały wentylacyjne. Niezwykle ważna jest także szczelność systemu, dlatego dobrze jest korzystać ze sprawdzonych metod przy wykorzystaniu elementów najwyższej jakości.
Zaletą takiego rozwiązania jest to, że wentylacja grawitacyjna nie wymaga dodatkowego zasilania wymuszającego ruch powietrza. Wadą natomiast jest strata związana z usuwaniem ciepła będącego skutkiem ogrzewania lokalu.
Brak urządzenia elektromechanicznego, które wspomagałoby wentylację grawitacyjną, predysponuje ją do zastosowania w miejscach zagrożonych wybuchem. Przykładem takiego rozwiązania są np. kotłownie z kotłami, w których komora spalania jest otwarta.
Dlaczego wentylacja grawitacyjna może nie działać?
Najczęstszym powodem zakłócenia procesu konwencji jest zatkanie jednego z kanałów. Przypominamy, że wymiana gazowa musi odbywać w tym samym czasie. Zatkany wywietrznik natychmiast odcina odpływ i tym samym blokuje dostęp kolejnych partii świeżego powietrza. Innym zjawiskiem jest tzw. odwrócony ciąg. Polega on na tym, że z kratek wentylacyjnych cofa się zużyte powietrze z powrotem do mieszkania. Co jest przyczyną odwróconego ciągu?
Przyczyną jest zakłócenia proporcji. Innymi słowy, świeżego powietrza jest zbyt mało, by było nono w stanie wyprzeć zużyte. Może się tak stać np. w przypadku zbyt małej liczby kanałów bądź otworów wlotowych. Należy też sprawdzać czystość kratek, w których gromadzi się kurz, tłuszcz i różnego rodzaju pył. Niejako przy okazji trzeba zaznaczyć, iż powinno się stosować kratki wentylacyjne z matą, która skutecznie chroni mieszkanie przed dostaniem się do wnętrza lub kanału nieczystości unoszących się w powietrzu.
Inną przyczyną odwróconego ciągu jest niewłaściwa różnica temperatury na zewnątrz i wewnątrz budynku. Efekt jest widoczny latem, kiedy to kanał wywiewny staje się nawiewnym, wskutek czego zanieczyszczenia i nieprzyjemne zapachy z kuchni i łazienek rozpływają się po całym mieszkaniu.
Zalety wentylacji grawitacyjnej:
-
Bezobsługowe działanie;
-
Brak zasilania wspomagające wymianę powietrza;
-
Wentylacja nie emituje hałasu;
-
Niskie koszty eksploatacyjne.
Wadą są niestety straty ciepła powodujące wzrost kosztów ogrzewania.
Gdzie zlokalizować kanały nawiewne i wywiewne?
Rozmieszczenie kanałów nawiewnych i wywiewnych wentylacji grawitacyjnej jest równie istotne, jak jej czystość. Kanały wywiewne powinny znajdować się w pomieszczeniach, w których z natury rzeczy gromadzi się wilgoć oraz nieprzyjemne zapachy.
Do takich miejsc zaliczamy:
-
Kuchnie;
-
łazienki;
-
Toalety;
-
Pralnie;
-
Pomieszczeniach bez okien (garderoby, schowki).
Kanały wentylacyjne powinny znajdować się na każdej kondygnacji (mieszkania dwupoziomowe). W przypadku korzystania z kominka pomieszczenie, w którym on się znajduje, musi być wyposażone w otwór nawiewny i wywiewny. Ma to zapobiec gromadzenia się tlenku węgla (czad).
Wentylacja grawitacyjna jest jeszcze powszechnie stosowanym rozwiązaniem i z pewności minie dużo czasu, zanim wszyscy przestawią się na wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła. Podstawą skuteczności wentylacji tego rodzaju jest jej czystość oraz jakość elementów, z których została wykonana. Dobrze jest o tym pamiętać, przed przystąpieniem do remontu i wymiany starych kanałów.
Warto też korzystać z profesjonalnej wiedzy, dzięki której nie tylko wentylacja, lecz także cały dom będzie funkcjonował bezawaryjnie przez długie lata. Zapraszamy do lektury innych artykułów.