W kwestii wyłączania światła zawsze wtedy, gdy nie jest ono potrzebne, czasem trudno o dyscyplinę, zwłaszcza kiedy z pomieszczenia korzysta wiele osób. Rozwiązaniem może być czujnik ruchu. Jego działanie można połączyć z czujnikiem zmierzchu, który samoczynnie włączy światło w odpowiednim momencie. Jak to działa? Przeczytaj poniżej!
Z tego artykułu dowiesz się:
- jak działa czujnik ruchu;
- w jakich zastosowaniach najlepiej się sprawdza;
- czemu połączenie czujnika ruchu z czujnikiem zmierzchu to dobre rozwiązanie.
Rodzaje i działanie czujników ruchu
Czujnik ruchu to urządzenie służące do automatycznego i czasowego włączania oświetlenia w momentach pojawienia się osób lub pojazdów w określonych miejscach, takich jak korytarze, podwórza, podjazdy, garaże itp. Ze względu na konstrukcję i możliwe zastosowania, wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje czujników ruchu, które przedstawiamy poniżej.
Czujnik PIR (pasywny czujnik podczerwieni)
Czujnik PIR (ang. passive infra red) wykrywa ruch na podstawie zmian energii cieplnej obiektów w obszarze detekcji. Zasada jest podobna, jak np. w noktowizorach – sensor piroelektryczny mierzy światło podczerwone emitowane przez osoby oraz przedmioty i włącza światło w razie wykrycia wzrostu temperatury. Wady? Aktywować taki czujnik potrafi włączająca się żarówka lub podmuch ciepłego powietrza, poza tym jego skuteczność spada w wysokich temperaturach (w gorące dni poruszający się człowiek jest niewiele „cieplejszy” od otoczenia). Niewielka prędkość ruchu obiektu lub jego zatrzymanie mogą również zakłócić pracę czujnika. Sprawdza się najlepiej w pomieszczeniach, szczególnie tych o stałych i umiarkowanych temperaturach. W warunkach powyżej 35° C staje się właściwie bezużyteczny.
Mikrofalowy czujnik ruchu
Czujnik mikrofalowy, zwany także radarem albo czujnikiem Dopplera, emituje i odbiera promieniowanie elektromagnetyczne. Emitowane fale odbijają się od obiektów w polu detekcji, a zmiany w odbieranym „obrazie” rejestrowane są jako ruch. Można powiedzieć, że mikrofalowy czujnik ruchu to taki „stacjonarny nietoperz”, ponieważ zasada rozeznawania się w otoczeniu jest podobna i polega na skanowaniu za pomocą fal (tyle że nietoperz używa fal mechanicznych, ultradźwiękowych). Czujnik tego typu pozostaje niewrażliwy na temperatury otoczenia i trudne warunki atmosferyczne, potrafi też działać pomimo barier (nawet przez ściany), zużywa jednak więcej energii niż jego podczerwony odpowiednik i działa w interwałach. To oznacza, że niektóre obiekty – zwłaszcza poruszające się szybko – mogą przemykać przez obszar detekcji unikając wykrycia.
Istnieją również czujniki ultradźwiękowe i laserowe, działające w ogólnym założeniu podobnie, jak mikrofalowe, tyle że z użyciem innych rodzajów fal. Szczególnym przypadkiem są natomiast czujniki wizyjne, czyli tak naprawdę kamery, tyle że wyposażone w oprogramowanie pozwalające wykrywać ruch na podstawie analizy obrazu za pomocą odpowiednich algorytmów. Używa się ich przede wszystkim w systemach bezpieczeństwa, np. do wykrywania obecności osób niepowołanych.
Czujnik zmierzchu jako uzupełnienie i wsparcie czujnika ruchu
Wiele czujników ruchu jest zintegrowanych z czujnikami zmierzchu. Wydaje się to logiczne – włączanie światła zawsze, kiedy wykryty zostanie obiekt, nie jest konieczne, a przynajmniej nie w każdych warunkach. Przestrzenie otwarte i wiele pomieszczeń oświetla w ciągu dnia światło słoneczne, więc jeżeli czujniki ruchu są wykorzystywane do automatycznego włączania światła, np. na korytarzach budynków biurowych czy mieszkalnych, ich działanie przez całą dobę nie jest potrzebne. A że czas nasłonecznienia zmienia się w ciągu roku (a nawet z dnia na dzień, ze względu na zachmurzenie) i nie sprawdzi się ustawienie stałych godzin uruchamiania oświetlenia, czujnik zmierzchu wydaje się nieodzownym dodatkiem. Za każdym razem, kiedy w danym obszarze zrobi się zbyt ciemno, system uruchomi światło.
Regulacja czujnika ruchu
Regulacja czujnika ruchu odbywa się za pomocą pokręteł, w które jest on wyposażony (ręcznie lub przy użyciu wkrętaka, zależnie od modelu). W ten sposób można modyfikować czułość urządzenia (tzn. poszerzać zakres temperatur lub zmieniać poziom naświetlenia, przy którym system uzna, że „jest ciemno”) lub zwiększać jego obszar detekcji, jeżeli np. ruch w określonej części klatki schodowej nie powoduje włączania światła. Regulowany jest także czas załączania współpracującego z czujnikami urządzenia – można programować, na jak długo włączy się światło na podstawie danych z czujników zmierzchu i ruchu. Przypomina to strojenie instrumentu muzycznego, by wydawał z siebie powtarzalne dźwięki o określonej wysokości.
Montaż i podłączanie czujnika ruchu
Większość czujników ruchu to urządzenia przeznaczone do montażu natynkowego. W przypadku czujników dopuszkowych, podłączenie wykonuje się podobnie, tyle że wewnątrz puszki elektrycznej.
Podłączenie czujnika ruchu do oświetlenia czy wentylacji przebiega w ten sam lub bardzo podobny sposób w kwestii podpięcia przewodów, doprowadzenia zasilania i sterowania. Dotyczy to również podłączania czujników wykonanych w różnych technologiach. Istotne różnice pojawiają się, jeżeli chodzi o optymalną lokalizację czujników pod kątem ich prawidłowego działania. Ma to związek zarówno z technologią wykonania, jak i z zakładanym zastosowaniem. Czujnik nie powinien być nigdy narażony na zachlapanie, zabrudzenia czy uszkodzenia mechaniczne.
Czujnik ruchu powinien znaleźć się w miejscu umożliwiającym detekcję ruchu zarówno przy wejściu do pomieszczenia, jak i w każdej jego części. Wyjątkiem jest podłączenie do lampy na schodach, w korytarzach i innych ciągach komunikacyjnych, gdzie wystarczy wykrywanie poruszających się obiektów przy wejściu do strefy.
Podłączenie czujnika ruchu do lamp LED przebiega tak samo, jak przy konwencjonalnym oświetleniu, należy jednak pamiętać, żeby wybrać model zasilany w odpowiedni sposób, ponieważ systemy LED są często zasilane prądem stałym o niskim napięciu.
Podłączenie zintegrowanego czujnika ruchu i zmierzchu musi uwzględniać potrzeby tych urządzeń. Czujnik powinien zostać zamontowany z jednej strony w położeniu optymalnym z punktu widzenia działania sensora ruchu wykonanego w danej technologii, ale z drugiej również w miejscu reprezentatywnym pod kątem średniego naświetlenia, tak aby automat zmierzchowy uruchamiał się we właściwym momencie. Pokrętła kalibracyjne pozwalają na osiągnięcie kompromisu w tych kwestiach.
Zasilanie czujnika ruchu
Czujnik ruchu może być zasilany napięciem 230 V (ewentualnie prądem stałym o napięciu 12 lub 24 V, poprzez dołączoną do zestawu montażowego przetwornicę napięcia) lub bateryjnie, z komunikacją bezprzewodową (radiowo lub przez WiFi). Czujnik montuje się z reguły między źródłem zasilania a obsługiwanym odbiornikiem, czyli np. lampą. Szczegółowe schematy podłączania czujników ruchu do źródeł zasilania są zawarte w dołączanej przez producenta konkretnego modelu instrukcji obsługi. Aby urządzenie działało prawidłowo, należy ściśle przestrzegać tych wskazówek, uwzględniających specyfikę danego produktu.
Czujniki ruchu i zmierzchu w ofercie hurtowni instalacyjnej Onninen
- Czujnik ruchu Niko Infra Garde 360 AP – czujnik ruchu do montażu sufitowego natynkowego; zasięg 16 m, klasa szczelności IP44; korzystny cenowo czujnik ruchu do prostych zastosowań;
- Czujnik ruchu i obecności Niko Swiss Garde 360 Plus RA – wysoka precyzja detekcji i zasięg dzięki zastosowaniu 3 pirodetektorów; zdalne sterowanie za pomocą pilota parametrów czas, lux, zasięg dla szybkiego i łatwego ustawienia urządzenia; jeden pilot do wszystkich czujników Swiss Garde; uniwersalne użycie natynkowo, podtynkowo, sufit podwieszany dzięki akcesoriom; IP55 natynkowo i podtynkowo dzięki akcesoryjnym puszkom; dostępny także w kwadratowej obudowie;
- Czujnik ruchu Steinel IS 2360-3 ECO – trzy pirosensory, czujnik 360 stopni, zasięg do 24 metrów, IP54;
- Czujnik ruchu Steinel na podczerwień IS1B – natynkowy czujnik ruchu na podczerwień; kąt detekcji 120°, zasięg 10 m, IP54; kolor biały;
- Czujnik ruchu/obecności B.E.G. do wnętrz PD3N-1C-FC – zdalnie sterowany 1-kanałowy czujnik obecności do sterowania oświetleniem, do zastosowań wewnątrz budynków; kolisty obszar detekcji, 360 st., montaż w sufitach podwieszanych, IP20.