Każda instalacja elektryczna musi być wyposażona w efektywną ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym. Zgodnie z dokumentami wydanymi przez Międzynarodowe Organizacje Normalizacyjne (IEC i CENELEC), ochrona przeciwporażeniowa w instalacji niskiego napięcia posiada trójstopniową strukturę. Przewiduje ona 3 rodzaje ochrony: podstawową (ochrona przed dotykiem bezpośrednim), przy uszkodzeniu (ochrona przy dotyku pośrednim) oraz uzupełniającą, która zadziała w razie niesprawności lub uszkodzenia wcześniejszych środków i w sytuacjach zwiększonego zagrożenia porażeniem prądem. Czym jest dotyk bezpośredni w instalacjach elektrycznych, a czym dotyk pośredni? I jak, w obu przypadkach, powinna wyglądać prawidłowa ochrona? Wyjaśniamy!
Sprawdź rękawice antyprzepięciowe w hurtowni Onninen
Dotyk bezpośredni w instalacjach elektrycznych
Ochrona podstawowa w instalacji elektrycznej to ochrona przed dotykiem bezpośrednim, zapewniana m.in. przez właściwą izolację części znajdujących się pod napięciem (izolacja podstawowa części czynnych, przegrody lub obudowy). Dotyk bezpośredni to nic innego, jak kontakt fizyczny z przewodem będącym pod napięciem (częścią przewodzącą). Środki ochrony podstawowej mają za zadanie uniemożliwić dotknięcie części czynnych. Do dotknięcia niezabezpieczonych przewodów może dojść np. podczas amatorskiego przeprowadzania prac elektrycznych czy w wyniku uszkodzenia izolacji. W takich sytuacjach ochronić przed porażeniem prądem może wyłącznik różnicowoprądowy 30 mA lub o niższym o prądzie roboczym.
Czym jest dotyk pośredni w instalacjach elektrycznych?
Wskutek uszkodzenia lub zwarcia w instalacji elektrycznej albo jej błędnego wykonania, istnieje ryzyko dotyku pośredniego, tj. kontaktu z częściami przewodzącymi, które w normalnych warunkach nie znajdują się pod napięciem. Mowa np. o obudowach urządzeń, elementach montażowych czy przełącznikach. Na porażenie prądem w wyniku dotyku pośredniego najbardziej narażeni są elektrycy, elektrotechnicy i inni fachowcy przeprowadzający prace elektryczne. W takich sytuacjach zadziałać powinna ochrona dodatkowa.
Prawidłowa ochrona przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim
Ochrona podstawowa - przed dotykiem bezpośrednim – opiera się głównie na uniemożliwieniu dotknięcia przewodów będących pod napięciem. Standardowo stosuje się izolacje elementów przewodzących prąd. Przewody wymagają zastosowania podwójnego materiału izolacyjnego i dodatkowego wzmocnienia izolacji. Do innych narzędzi ochrony przed dotykiem bezpośrednim należą różnego rodzaju bariery, przeszkody i obudowy (z odpowiednim wskaźnikiem IP), a także bariery, szafki i siatki zabezpieczające, które zapobiegają przypadkowemu dostępowi.
Ochrona dodatkowa (przy uszkodzeniu) – przed dotykiem pośrednim – zapobiega porażeniu prądem wskutek kontaktu z przewodem lub elementem, który normalnie nie powinien znajdować się pod napięciem. Składają się na nią różnego rodzaju wyłączniki, które w razie niebezpieczeństwa odpowiadają za samoczynne wyłączenie zasilania obwodu. Podstawą jest pomiar impedancji pętli zwarcia (ZS), czyli sprawdzanie skuteczności zadziałania dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej w przypadku wystąpienia awarii i włączenia części pod napięciem.
Ponadto w instalacji wykorzystywany jest wyłącznik różnicowoprądowy. W sytuacji wystąpienia prądu różnicowego, w bezpiecznym czasie, powinno nastąpić samoczynne zadziałanie urządzenia wyłączającego. Różnicówki wykrywają znacznie mniejsze prądy upływu niż wyłączniki nadprądowe, które ze względu na dużą rezystancję ciała ludzkiego mogłyby nie zadziałać. Ponadto ochronę przeciwporażeniową przed dotykiem pośrednim zapewnia się poprzez zastosowanie: bardzo niskiego napięcia bezpiecznego, nieuziemionych połączeń wyrównawczych miejscowych, urządzeń II klasy ochronności, izolowania stanowiska oraz separacji elektrycznej.
Jak wspomnieliśmy na wstępie, ochrona przeciwporażeniowa w instalacjach może posiadać trójstopniową strukturę. Trzeci stopień tworzy ochrona uzupełniająca ochronę podstawową i/lub przy uszkodzeniu. Ochronę uzupełniającą stosuje się tylko w określonych przypadkach.
Wchodzące w jej skład elementy zapobiegają porażeniu elektrycznemu w przypadku niesprawności środków ochrony podstawowej i/lub przy uszkodzeniu, a także w warunkach zwiększonego zagrożenia. Elementami ochrony uzupełniającej są wyłączniki różnicowo-prądowe oraz dodatkowe połączenia wyrównawcze, które łączą ze sobą wszystkie części przewodzące dostępne i części przewodzące obce.
Oprócz stosowania w/w technicznych środków ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim, istotne znaczenie dla bezpieczeństwa użytkowników instalacji elektrycznej mają liczne środki nietechniczne. Są to m.in. działania edukacyjne czy używanie skutecznie zaizolowanych narzędzi.
Projektantów instalacji elektrycznych, instalatorów elektrycznych, właścicieli sklepów elektrycznych oraz innych profesjonalistów zachęcamy do zapoznania się z ofertą naszej hurtowni. W asortymencie czeka nowoczesna aparatura elektryczna, a wśród niej aparatura modułowa (w tym ograniczniki przepięć), sterująca czy kontrolno-pomiarowa. Doradcy handlowo-techniczni Onninen służą bezpłatnym, telefonicznym i mailowym wsparciem.