Moment dokręcania śrub to fundamentalne pojęcie w mechanice. Określa siłę, z jaką należy dokręcić śrubę lub nakrętkę, aby zapewnić trwałość i bezpieczeństwo połączenia elementów konstrukcyjnych. Wartość ta wyrażana jest w niutonometrach (Nm) i zależy od wielu czynników, m.in. od średnicy śruby, klasy wytrzymałości, rodzaju gwintu i materiału wykonania. Zarówno zbyt słabe, jak i nadmierne dokręcenie może prowadzić do uszkodzenia lub awarii połączenia. Do szybkiego ustalania, jakiej siły użyć w danym przypadku, służą specjalne tabele dokręcania śrub. Z tego artykułu dowiesz się, jak i kiedy z takich tabel korzystać.
Sprawdź wkrętaki i szczypce w hurtowni Onninen
Co to jest moment dokręcania i jakie ma znaczenie w praktyce?
Pojęcie momentu dokręcania ma szczególne znaczenie w branżach opierających się na bezpiecznych i trwałych połączeniach śrubowych, jak motoryzacja, budownictwo, przemysł maszynowy czy lotnictwo. Moment dokręcania to siła, jaką należy wywrzeć na śrubę lub nakrętkę, aby skutecznie połączyć ze sobą dwa elementy konstrukcyjne. Wartość ta wyrażana jest w niutonometrach [Nm]. Umiejętność precyzyjnego dostosowania momentu dokręcania śruby pozwala uniknąć poważnych błędów montażowych. Wpływa na szczelność konstrukcji, prawidłowe działanie i wytrzymałość systemów mechanicznych, przebieg ewentualnego demontażu oraz trwałość łączonych elementów. Zbyt słabo dokręcona śruba może się poluzować pod wpływem drgań czy obciążeń. Z kolei jej nadmierne dokręcenie wiąże się z ryzykiem nieodwracalnego odkształcenia gwintu, uszkodzenia otworów montażowych, brakiem możliwości rozłączenia elementów czy zerwaniem śruby. Nawet najlepsze szczypce do odkręcania wyrobionych śrub mogą w takich sytuacjach nie pomóc…
Jak prawidłowo ustalić moment dokręcania śrub?
Dokręcanie śrub jest – wbrew pozorom - niełatwym zadaniem, ponieważ siłę trzeba sumiennie dozować. Dostępne na rynku śruby charakteryzują się odmienną budową, co powoduje, że różnią się od siebie właściwościami mechanicznymi. Aby prawidłowo ustalić moment dokręcania danej śruby, trzeba
wziąć pod uwagę jej klasę wytrzymałości, średnicę, rodzaj i skok gwintu oraz materiał wykonania. Jednak trudno wyobrazić sobie pracę fachowca, który oblicza ręcznie moment dokręcania dla każdego tworzonego połączenia śrubowego albo uczy się wartości na pamięć. Wymagałoby to od niego znajomości wielu parametrów i wzorów mechanicznych. Dlatego producenci udostępniają specjalne tabele dokręcania śrub, w których wskazują optymalne wartości momentu dokręcania w określonych warunkach i dla konkretnych typów śrub.
Tabele momentów dokręcania – co zawierają i jak z nich korzystać?
Tabele momentów dokręcania zawierają dane o zalecanym momencie dokręcania dla poszczególnych typów śrub i nakrętek. Czasem znajduje się w nich także informacja o rekomendowanym rozmiarze klucza dynamometrycznego. Korzystając z tabeli, bez problemu użyjesz prawidłowej siły podczas dokręcania śruby. Wystarczy odnaleźć odpowiednią śrubę i zastosować zalecaną wartość momentu dokręcania. Oczywiście musisz znać dokładne parametry śruby, którą chcesz dokręcić: jej klasę wytrzymałości, średnicę, rodzaj gwintu i materiał. Dane te zwykle znajdują się na opakowaniu lub w dokumentacji technicznej. Pamiętaj, że wskazane w tabelach wartości uwzględniają współczynnik tarcia. Nie przekraczaj wartości momentu z tabeli!
Jak mierzyć i kontrolować moment dokręcania śrub?
Odczytałeś z tabeli właściwy moment dokręcania posiadanej śruby. Ale skąd masz wiedzieć, że stosujesz dokładnie taką siłę? Przede wszystkim nie wolno Ci dokręcać śrub „na oko”. Aby precyzyjnie ustawić, a następnie kontrolować siłę dokręcenia śruby, użyj klucza dynamometrycznego. Poinformuje Cię on o osiągnięciu prawidłowego momentu komunikatem dźwiękowym, wibracją lub sygnałem świetlnym. Klucze dynamometryczne to niezbędne narzędzia ręczne w warsztatach mechaników samochodowych i garażach domowych majsterkowiczów. Należy zadbać o regularne kalibrowanie klucza dynamometrycznego, zgodnie z zaleceniami producenta, aby mieć pewność dokładności pomiarów. Profesjonaliści używają także kluczy pneumatycznych, które wyposażone są w funkcję automatycznego zatrzymania pracy po osiągnięciu odpowiedniego momentu, a także momentomierzy elektronicznych przy zawansowanych i wymagających aplikacjach. Brak użycia specjalistycznych narzędzi podczas tworzenia połączeń śrubowych wiąże się z ryzykiem uszkodzenia elementów lub innych, poważnych problemów.
Podsumowanie
Tabele momentów dokręcania śruby to niezbędne wsparcie podczas tworzenia połączeń śrubowych. Pozwalają one na szybkie i precyzyjne określenie siły, z jaką należy dokręcić daną śrubę, aby uzyskać bezpieczne, trwałe i niezawodne połączenie. Znajomość i stosowanie odpowiednich momentów dokręcania ma kluczowe znaczenie m.in. w mechanice i budownictwie.
Profesjonalistów pracujących z połączeniami śrubowymi zachęcamy do zapoznania się z ofertą hurtowni narzędziowo-budowlanej Onninen. W asortymencie posiadamy śruby i nakrętki, wkrętaki i szczypce oraz klucze dynamometryczne w wielu różnych wariantach. Zapewniamy doradztwo przy wyborze dopasowanych do potrzeb rozwiązań.