Wyłączniki nadprądowe, eski, korki, bezpieczniki, wyłączniki nadmiarowo-prądowe. Mimo zróżnicowanej nomenklatury urządzenia te mają jeden cel – skutecznie zabezpieczać obwody elektryczne przed przeciążeniami i zwarciami.
W tym artykule przeczytasz:
O tym, jak kategoryzuje się wyłączniki nadprądowe na podstawie ich charakterystyki, jakie produkty znajdziesz na rynku oraz w jaki sposób prawidłowo dobierać wyłącznik nadprądowy.
Czego szukasz?
Wyłącznik nadprądowy – charakterystyka czasowo-prądowa
Podział wyłączników nadprądowych ze względu na charakterystykę opiera się na kategoryzacji w zakresie szybkości zadziałania wyłączników zależnie od natężenia przepływającego przez nie prądu. Z kolei wystąpienie zwarcia w obwodzie natychmiast wyzwala wyłącznik nadprądowy, niezależnie od jego charakterystyki czasowo-prądowej.
Charakterystyki czasowo-prądowe wyłączników nadmiarowo-prądowych
| Charakterystyka A | Charakterystyka B | Charakterystyka C | Charakterystyka D |
|---|---|---|---|
| Rzadko spotykane wyłączniki nadprądowe o charakterystyce czasowo-prądowej A to wyłączniki o działaniu bezzwłocznym. | Najpowszechniej stosowane wyłączniki nadprądowe, które implementuje się przede wszystkim w rozwiązaniach mieszkaniowych i różnego rodzaju lokalach komercyjnych o mocach do kilku kW. Przykładem może być wyłącznik HN-C25. | Ten rodzaj wyłączników czasowo-prądowych wykorzystywany jest przede wszystkim w aplikacjach przemysłowych. | Są to wyłączniki nadprądowe stosowane wyłącznie w rozwiązaniach typowo przemysłowych. |
| Służą do zabezpieczania wrażliwych na fluktuacje natężenia energii elektrycznej urządzeń elektronicznych. | Stosowane są do zabezpieczania obwodów gniazdkowych, obwodów oświetleniowych oraz urządzeń AGD i RTV o niewielkim prądzie rozruchowym. | Służą do zabezpieczania urządzeń o dużych prądach rozruchowych – np. trójfazowych silników elektrycznych. | Stosowane do zabezpieczania urządzeń elektroenergetycznych o dużych prądach rozruchowych – np. turbin czy generatorów. |
| Prąd wyzwalania przeciążeniowego: 1,13-,145 | Prąd wyzwalania przeciążeniowego: 1,13-,145 | Prąd wyzwalania przeciążeniowego: 1,13-,145 | Prąd wyzwalania przeciążeniowego: 1,13-,145 |
| - | Prąd wyzwalania zwarciowego: 3-5 | Prąd wyzwalania zwarciowego: 5-10 | Prąd wyzwalania zwarciowego: 10-20 |
Poza standardowym podziałem wyłączników nadmiarowo-prądowych na wyłączniki o charakterystykach czasowo-prądowych A, B, C i D, na rynku spotkać można również bardziej specjalistyczne wyłączniki o charakterystykach oznaczanych symbolami: E, K, S, Z czy L.
Sprawdź strefę marki Eaton w hurtowni Onninen
Wyłącznik nadprądowy – przegląd produktów
HN-B6/1N
Wyłącznik nadprądowy 1+N-biegunów serii HN firmy EATON o znamionowej zwarciowej zdolności łączeniowej 6 kA. Wyłącznik zapewnia wysoką selektywność wyłączania dzięki niewielkiej energii przepuszczanej. Umożliwia podłączanie zasilania od dołu i góry oraz montaż na podłączanie do 48 V DC na biegun. Wyłącznik spełnia wymagania koordynacji izolacji dzięki odstępowi zestyków równemu lub większemu 4 mm. Wyposażony jest w dużą liczbę akcesoriów dodatkowych oraz we wskaźnik położenia zestyków.
PLHT-B80
Wyłącznik nadprądowy 3-biegunowy o charakterystyce D. Wyłącznik zaprojektowany na znamionowy prąd 80 A i znamionową zwarciową zdolność łączeniową 20 kA. Znamionowe napięcie udarowe wytrzymywane wyłącznika to 4 kV, a napięcie znamionowe to 400 V.
PL7-C25/1-DC
Wyłącznik nadprądowy jednobiegunowy o charakterystyce C i o znamionowym prądzie 25 A. Wytrzymałość zwarciowa wyłącznika wynosi 10 kA. Wyłącznik spełnia wymagania koordynacji izolacji dzięki odstępowi zestyków równemu lub większemu 4 mm. Wyposażony jest w dużą liczbę akcesoriów dodatkowych oraz we wskaźnik położenia zestyków.
HN-B63/2
Wyłącznik nadprądowy 2-biegunowy o charakterystyce B. Wyłącznik zaprojektowany na znamionowy prąd 63 A i znamionową zwarciową zdolność łączeniową 6 kA. Znamionowe napięcie udarowe wyłącznika to 230 V.
HN-B10/3N
Wyłącznik nadprądowy czterobiegunowy o charakterystyce B i o znamionowym prądzie 6 A. Wytrzymałość zwarciowa wyłącznika wynosi 6 kA. Wyłącznik spełnia wymagania koordynacji izolacji dzięki odstępowi zestyków równemu lub większemu 4 mm. Wyposażony jest w dużą liczbę akcesoriów dodatkowych oraz we wskaźnik położenia zestyków.
Sprawdź wyłączniki nadprądowe w hurtowni Onninen
Na rynku spotkać można zróżnicowaną ofertę wyłączników nadprądowych. Wyłączniki pracują na znamionowym napięciu do 440 V i prądzie do 125 A. Prądy wyłączalne wyłączników B, C i D nie przekraczają 25 kA, a najpowszechniej stosowanymi są urządzenia zabezpieczające o prądzie znamionowym do 63 A i prądzie wyłączalnym do 10 kA. Sztandarowym przykładem wyłącznika nadmiarowo-prądowego o charakterystyce C do zabezpieczania obwodów w obiektach mieszkalnych czy usługowych może być 3-biegunowy model EATON HN-C6/3 o znamionowej zwarciowej zdolności łączeniowej 6 kA i prądzie znamionowym 6 A. Każdy wyłącznik nadprądowy ma zunifikowaną szerokość – wynosi ona 17,7 mm w przypadku pojedynczego modułu. W górnej i dolnej części wyłączników umieszczone są przyłączeniowe zaciski śrubowe, do których dołącza się przewody zasilające i odpływowe, a w przedniej części wyłącznika umieszczona jest dźwignia napędowa załączająca napięcie w obwodzie zabezpieczanym przez aparat. Na przednim panelu wyłączników nanoszone są parametry urządzenia – jego typ, charakterystyka, napięcie i prąd znamionowy.
Producenci oferują wyłączniki nadmiarowo-prądowe z 1, 2, 3 oraz 4 biegunami, a także z opcjonalnym neutralnym torem prądowym. Większość nowoczesnych wyłączników wyposażona jest w konstrukcję umożliwiającą montaż do szyny DIN TH35 bez konieczności odkręcania całej grupy aparatów elektrycznych. Wyłączniki wyposażone są w dwa wyzwalacze – termiczny, który chroni przed przeciążeniem, oraz elektromagnetyczny, który chroni przed zwarciem. Wszystkie dostępne na rynku wyłączniki nadprądowe produkowane są zgodnie z normami: DIN EN 60890-1, EN 60 898-1 oraz IEC 60 947-2.
Wyłącznik nadprądowy – dobór wyłącznika
Zgodnie z normą PN-HD 60364-4-43:2012 wyłączniki nadmiarowo-prądowe muszą być dobrane w sposób, który zapewni zadziałanie aparatu elektrycznego w przypadku, gdy będzie przepływać przez nie prąd elektryczny o natężeniu większym, niż długotrwała obciążalność prądowa przewodów Iz. Wymóg ten jest możliwy do spełnienia, gdy zachowane zostaną warunki nierówności - Ib ≤ In ≤ Iz; I2 ≤ 1,45 Iz, gdzie: Ib – prąd obliczeniowy (znamionowy) odbiornika/ów, gdzie:
- Ib – prąd obliczeniowy (znamionowy) odbiornika/ów,
- Iz – obciążalność prądowa długotrwała przewodu,
- In – prąd znamionowy lub prąd nastawienia urządzenia zabezpieczającego,
- I2 – prąd zadziałania urządzenia zabezpieczającego.
Prąd I2 określa się jako krotność prądu znamionowego In „eski” lub bezpiecznika topikowego. I2 = k x In, gdzie:
- k – współczynnik krotności prądu powodującego zadziałanie wyłącznika. Współczynnik k jest równy:
- 1,6-2,1 dla wkładek bezpiecznikowych,
- 1,45 dla wyłączników nadprądowych o charakterystyce B, C oraz D.
Przykład doboru wyłącznika nadmiarowo-prądowego
Aby lepiej zobrazować sposób doboru wyłącznika nadmiarowo-prądowego, posłużymy się prostym przykładem. Chcemy zabezpieczyć przed zwarciami i przeciążeniami obwód mieszkalny wykonany przewodem YDYp o przekroju 3x2,5 mm2 ułożony pod tynkiem. Łączna moc zainstalowanych w obwodzie odbiorników wynosi 2 kW. Jak dobrać wyłącznik nadprądowy?
Krok 1
Odczytujemy obciążalność prądową przewodu YDYp 3x2,5 mm2 z tabeli prezentującej obciążalność prądową przewodów w zależności od miejsca i sposobu ułożenia.
Krok 2
Przeliczamy prąd znamionowy odbiorników z ich mocy znamionowej. W naszym przypadku wychodzi ok. 8,6 A.
Krok 3
Uzyskane wartości podstawiamy do wzoru: 8,6 A ≤ In ≤ 18,5 A.
Zatem prąd znamionowy mieści się w zakresie 10-16 A. Wybieramy wyższą wartość i wprowadzamy ją do nierówności: 8,6 A ≤16 A ≤ 18,5 A.
Krok 4
Przekształcamy nierówność, aby uzyskać wartość prądu zadziałania urządzenia zabezpieczającego I2:
I2 ≤ 1,45 Iz
I2 ≤ 1,45×18,5 -> I2 ≤ 26,825
I2 = k × In = 1,45x -> 1,45 x 16 = 23,2 A
23,2 ≤ 26,825
Na podstawie uzyskanych wyników wychodzi, że do zabezpieczenia danego obwodu w zupełności wystarczy wyłącznik nadmiarowo-prądowy o charakterystyce B.
